Topraklama Tesisatı Mevzuatı ve Standartları

Elektrik tesislerinde topraklama sistemleri, 30.11.2000 tarihli Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin temel gerekliliklerine uygun olarak tesis edilmelidir. Bu yönetmelik ile birlikte TS EN 62305 Yıldırımdan Korunma standardı ve TS HD 60364-5-54 Topraklama Düzenlemeleri standardı esas alınmalıdır. EMO’nun Topraklama Ölçüm Teknikleri ve Raporlama Esasları da tesisatın değerlendirilmesinde temel kriterler olarak kabul edilir.

Endüstriyel tesislerde topraklama sistemleri, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği ve İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü’nün ilgili maddelerine uygun olarak tasarlanmalı ve uygulanmalıdır. Periyodik kontroller, 25.04.2013 tarihli İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği kapsamında gerçekleştirilmelidir.

Bursa Fabrika Vakası Teknik Analizi

Bursa’daki fabrikada tespit edilen yetersiz topraklama durumu, kapsamlı teknik ölçümler ve analizlerle değerlendirilmiştir. Yapılan ölçümlerde, topraklama direncinin Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin 7. maddesinde belirtilen maksimum değerlerin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Özellikle üretim alanındaki makinelerin topraklama bağlantılarının kesit ve bağlantı noktaları açısından yetersiz olduğu belirlenmiştir.

Tesisin topraklama sistemi, TS HD 60364-5-54 standardında belirtilen temel topraklama ağı gereksinimlerini karşılamamaktadır. Topraklama elektrotları arası mesafeler ve temel topraklama bağlantıları, yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun değildir. Eş potansiyel kuşaklama sisteminin eksik olduğu ve metal yapı elemanlarının topraklama sistemine uygun şekilde bağlanmadığı tespit edilmiştir.

Topraklama Direnci Ölçüm Metodolojisi

Topraklama direnci ölçümleri, EMO’nun belirlediği teknik esaslara uygun olarak, TS EN 61557-5 standardında tanımlanan ölçüm metodları kullanılarak gerçekleştirilmelidir. Düşük gerilim şebekelerinde 3 ve 4 kutuplu topraklama direnci ölçüm cihazları kullanılmalıdır. Ölçüm elektrodu yerleşimi ve referans toprak noktası seçimi, ölçüm sonuçlarının doğruluğu açısından kritik öneme sahiptir.

Ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesinde, toprak özgül direnci ve mevsimsel değişimler dikkate alınmalıdır. Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin 10. maddesine göre, işletme topraklaması direnci 2 ohm’u geçmemelidir. Koruma topraklaması için bu değer, tesis türüne ve işletme gerilimine bağlı olarak belirlenir.

Topraklama Sistem Tasarımı ve Uygulama

Topraklama sistem tasarımı, TS HD 60364-5-54 standardının 542. maddesinde belirtilen temel prensiplere uygun olarak yapılmalıdır. Topraklama elektrotlarının boyutlandırılması ve yerleşimi, toprak özgül direnci ve tesis karakteristiklerine göre belirlenir. Ring topraklama sistemi ve temel topraklama kombinasyonu, endüstriyel tesisler için optimum çözüm sağlar.

Topraklayıcı kesitleri, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin Ek-P tablosuna göre seçilmelidir. Korozyon riski ve mekanik dayanım gereksinimleri dikkate alınmalıdır. Topraklama baraları ve bağlantı noktaları, TS EN 62561 standardına uygun malzemelerden seçilmelidir.

Eş Potansiyel Kuşaklama ve Yıldırımdan Korunma

Eş potansiyel kuşaklama sistemi, TS HD 60364-5-54 standardının 544. maddesine uygun olarak tesis edilmelidir. Ana ve tali potansiyel dengeleme baraları, tüm metal yapı elemanlarını ve tesisat sistemlerini kapsamalıdır. Bağlantı iletkenleri, yönetmelikte belirtilen minimum kesit değerlerinde seçilmelidir.

Yıldırımdan korunma sistemi ile topraklama sisteminin entegrasyonu, TS EN 62305 standardına uygun olarak yapılmalıdır. İndüklenmiş gerilimlere karşı koruma ve yıldırım akımının dağılımı için gerekli önlemler alınmalıdır. Paratoner sisteminin topraklama direnci, yönetmelikte belirtilen 10 ohm değerini aşmamalıdır.

Periyodik Kontrol ve Bakım Gereksinimleri

Topraklama sistemlerinin periyodik kontrolleri, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin 7. maddesi uyarınca yılda bir kez yapılmalıdır. Ölçüm sonuçları, EMO’nun belirlediği formatta raporlanmalı ve arşivlenmelidir. Test noktalarının erişilebilirliği ve ölçüm kolaylığı sağlanmalıdır.

Kontrol ve bakım faaliyetleri, Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği’nin 13. maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak gerçekleştirilmelidir. Topraklama bağlantılarının kontrolü, korozyon durumunun incelenmesi ve gerekli onarımların yapılması düzenli olarak sağlanmalıdır.

Arıza Analizi ve Risk Değerlendirmesi

Topraklama sistemindeki yetersizliklerin risk analizi, TS EN 31010 standardına uygun olarak yapılmalıdır. Hata akımı yolları ve potansiyel fark oluşabilecek noktalar belirlenmeli, koruma koordinasyonu kontrol edilmelidir. Elektrik İç Tesisleri Denetim ve Muayene Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ kapsamında risk değerlendirmesi yapılmalıdır.

Arıza durumunda oluşabilecek adım ve dokunma gerilimleri hesaplanmalı, güvenlik sınır değerleri ile karşılaştırılmalıdır. Kaçak akım koruma sistemlerinin koordinasyonu ve açma karakteristikleri, topraklama sistemi direnci ile uyumlu olmalıdır.

Endüstriyel Tesislerde Özel Gereksinimler

Endüstriyel tesislerde topraklama sistemi tasarımı, Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’nin özel gereksinimlerine uygun olmalıdır. Trafo merkezi, jeneratör ve güç elektroniği sistemleri için ayrı topraklama sistemleri oluşturulmalı ve ana topraklama sistemine uygun şekilde bağlanmalıdır.

Elektromanyetik girişim (EMI) ve toprak döngü akımlarının önlenmesi için ekranlama ve izolasyon teknikleri uygulanmalıdır. Hassas elektronik cihazlar için temiz toprak sistemi oluşturulmalı ve güç sisteminden izole edilmelidir.

Ölçüm ve Test Raporlama

Topraklama ölçüm raporları, EMO’nun Topraklama Ölçüm Teknikleri ve Raporlama Esasları’na uygun olarak hazırlanmalıdır. Ölçüm sonuçları, kullanılan cihazların kalibrasyon bilgileri ve test koşulları detaylı olarak belgelenmelidir. Raporda, tespit edilen uygunsuzluklar ve düzeltici önlemler açıkça belirtilmelidir.

Yüksek gerilim tesislerinde topraklama ölçümleri, TEDAŞ’ın belirlediği prosedürlere uygun olarak gerçekleştirilmeli ve raporlanmalıdır. Ölçüm sonuçlarının değerlendirilmesinde, tesis karakteristikleri ve işletme koşulları dikkate alınmalıdır.

Aklınıza takılan konular ile ilgili iletişim numaralarından mail adresinden bize ulaşarak bilgi alabilirsiniz.

Mühendislik alanlarında uzman ekibimizle danışmanlık, raporlama hizmeti verilmektedir.